Wg Światowej Organizacji Zdrowia WHO niepłodność to niemożliwość zajścia w ciążę przez okres 12 miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych (2-4 razy w tygodniu ) bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Problem niepłodności dotyczy obojga partnerów.
Najczęstszą żeńską przyczyna niepłodności są zaburzenia hormonalne, które prowadzą do nieprawidłowości w procesie owulacji oraz niedrożność jajowodów.
Do zachwiania równowagi hormonalnej skutkującej zaburzeniami owulacji mogą doprowadzić: zaburzenia odżywiania, stres, nadmierna aktywność, zespół policystycznych jajników (PCOS), przedwczesna niewydolność jajników oraz hiperprolaktynemia.
Niedrożność jajowodów może być wynikiem przebytych stanów zapalnych w obrębie miednicy lub przebytych operacji.
Problemy z płodnością wynikają niekiedy z nieleczonej endometriozy lub nieprawidłowej budowy narządu rodnego.
Postępowanie w przypadku niepłodności
Diagnostykę rozpoczynamy :
- u kobiet poniżej 35 rż po roku regularnego współżycia,
- u kobiet powyżej 35 rż po 6 miesiącach,
- u kobiet powyżej 40 rż jak najszybciej.
Diagnostyka niepłodności powinna być kompleksowa a badaniom powinni poddać się oboje partnerzy.
1. Pacjentki z nieregularnymi miesiączkami powinny wykonać oznaczenia hormonalne:
– FSH, LH, E2 ( estradiol), TST ( testosteron), PRL – od 3-5 dnia cyklu,
– TSH, Ft4, anty -TPO, anty-TG (diagnostyka tarczycy),
– oznaczenie progesteronu we krwi ( 6-7 dni po wyznaczonej owulacji),
– AMH – ocena rezerwy jajnikowej.
– warto ocenić parametry stanu zapalnego: morfologie i CRP oraz wykluczyć aktywne zakażenia niebezpieczne w okresie płodowym: cytomegalia IgM, IgG, różyczka IgM, IgG, toxoplazmoza IgM, IgG
– pacjentki z obciążonym wywiadem w kierunku zaburzeń w układzie krzepnięcia lub poronieniami powinny wykonać badania w kierunku trombofilii (mutacje związane z nadkrzepliwością), białko S i C.
2. Badania USG TV monitorujące owulacje zaplanowane przez lekarza w kilkudniowych odstępach ( I USG TV ok. 7-9 dnia cyklu)
W tej obserwacji oceniamy wzrastanie pęcherzyka dojrzewającego i grubość endometrium oraz wyznaczamy dzień owulacji niezbędnej do naturalnego poczęcia dziecka.
3. U kobiet miesiączkujących regularnie u których jest potwierdzona owulacja najważniejszym badaniem jest ocena drożności jajowodów:
– Sono-HSG,
– HSG ( histerosalpingografia)
(badanie wykonuje się w I połowie cyklu)
4. W przypadku podejrzenia endometriozy lub wad anatomicznych macicy:
– laparoskopia,
– histeroskopia
5. Ocena nasienia:
Badanie ejakulatu – objętość, ilość plemników, ich ruchliwość, żywotność, budowa. Badanie wykonuje się po 2-7 dniach abstynencji seksualnej.